ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Είναι ανάγκη ζωής τα τραγούδια,


συντροφιά και παρηγοριά!

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΑΛΚΙΑΣ-
ΘΟΔΩΡΗΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ

(http://www.klarino.gr/)

Άφησέ τα όπως είναι.
Δεν μπορείς να τα βελτιώσεις, ούτε στο ελάχιστο.
Ο χρόνος τα σμίλεψε
και ο άνθρωπος μόνο να τα χαλάσει μπορεί.

Είναι ανώνυμα τραγούδια παρατημένα από καιρό,

θαμμένα κάτω από τις περικοκλάδες της άγνοιας

του χτες. Ανεκτίμητα κειμήλια της λαϊκής μας

παράδοσης, με ιστορικές και πολιτιστικές μαρτυρίες.

Τραγούδια βγαλμένα απ' την αγροτική ζωή, τις

κοινωνικές εκδηλώσεις, τα έθιμα, τους αγώνες για

τη λευτεριά, τον καημό του λαού για την ξενι-

τιά, τον πόνο του θανάτου και της αγάπης.

Τα διακρίνει ο ζωηρός διάλογος, οι έντονες

επαναλήψεις, η συντομία και τα κείμενά τους έ-

χουν φιλολογική και λαογραφική αξία.

Αποπνέουν τον αέρα των βουνών και καθρε-

φτίζουν τη φύση και τη λαϊκή ζωή.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

Τα δημοτικά μας τραγούδια χωρίζονται στις εξής κατηγοριές:

1. ΚΛΕΦΤΙΚΑ

Τα κλέφτικα δημοτικά τραγούδια εγκωμιάζουν τη ζωή των κλεφτών, την αντρειοσύνη τους και την παλικαριά τους. Φωτίζουν τους θρυλικούς αγώνες της κλεφτουριάς, στα χρόνια της μακρόχρονης σκλαβιάς και του ξεσηκωμού του λαού μας. Εξημνούν ηρωικά κατορθώματα και θυσίες. Γεμάτος ευγνωμοσύνη ο λαός μας έπλεξε τα λαμπρά αυτά τα τραγούδια που εγκωμιάζουν και μοιρολογούν, εκφράζουν τόλμη και λεβεντιά και τα διακρίνει ζωηρή εκφραστικότητα.


Μαύρη, μωρέ πικρή, είν' η ζωή που κάνουμε.
Εμείς οι μαύροι κλέφτες, εμείς οι μαύροι κλέφτες...



Σαράντα παλικάρια από τη Λεβαδιά,
πάνε για να πατήσουνε την Τριπολιτσά...



2. ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ

Ο ξενιτεμός ήταν βαρύς κι αβάσταχτος. Ο κόσμος τότε δεν πολυταξίδευε, ήταν άμαθος και δεν άντεχε τα ξένα. Ο αποχωρισμός ήταν σκληρος.

Την ξενιτιά, την ξιπολισιά,
την πείνα, την ορφάνια,
τα τέσσερα τα ζύγισαν,
βαρύτερα ειν' τα ξένα

Αυτά έλεγε ο λαός μας, γιατί την ξενιτιά την είχε βαρύτερη κι απ' το θάνατο. Κι ακόμα λέει.

Παρηγοριά 'χει ο θάνατος
και λησμοσύνη ο χάρος
ο ζωντανός ο χωρισμός
παρηγοριά δεν έχει.

Η ξενιτιά έχει βάσανα, πίκρες, καημούς και πόνους. Μαγεύει, ξελογιάζει, πικραίνει τους γονιούς μαραίνει τις νιές, χωρίζει τα ζευγάρια. Ο πόνος ξεχύνεται σ' αυτά τα τραγούδια, τα ωραιότερα της δημοτικής μας φιλολογίας.

Αχ! η ξενιτιά το χαίρεται
Τζιβαέρι μου
το μοσχολούλουδό μου,
σιγανά, σιγανά και ταπεινά...


Πουλάκι ξένο, ξενιτεμένο
πουλί χαμένο που να σταθώ...


3. ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Ο πόνος της αγάπης ποτέ δεν έλλειψε. Σε όλες τις εποχές ο ερωτικός καημός ήταν αγιάτρευτος.Και με τη φτώχεια και με την καλοπέραση.
Η νιότη και η ομορφιά ήταν τα καλά του ντουνιά και ο λαός τα τραγούδησε.Τραγούδησε έντονα την ευαισθησία και την τρυφερότητα, το βαλάντωμα της νιας και το μαράζωμα του παλικαριιού.Έχτισε την πιο λιτή κι ευγενική ποίηση ,τα δημοτικά τραγούδια της αγάπης.

Δεν μπορώ μανούλα μ' δε μπορώ.
Αχ!σύρε να φέρεις το γιατρό,
να μου γιάνει μάνα τον καημό...

Σου 'πα μάνα μ' καλέ μάνα μ'.
Σου 'πα μάνα μ' πάντρεψέ με, σπιτονοικοκύρεψέ με...

4.ΤΗΣ ΤΑΒΛΑΣ ή ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΑ

Τα τραγούδια της τάβλας ή του τραπεζιού, τα τραγουδούν καθιστοί στα τραπέζια.
Στους γάμους, στα πανηγύρια, στις γιορτές, το γλέντι αρχίζει με μεζέδες, κρασί και αυτά τα ομαδικά τραγούδια.
Σ' αυτά φαίνεται ο καλός τραγουδιστής δημοτικών τραγουδιών, που πρέπει να έχει πείρα, γνώση, μέτρο κι εκφραστικότητα.

Κάτω στα δασά πλατάνια στην κρυόβρυση
κάθονταν και τρων και πίναν Διαμαντούλα...

Πότες θα κάμει ξαστερά
Ε! πότες θα φλεφαρίσει...

5. ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ

Ενδιάμεσα στα τραγούδια του τραπεζιού ή στο τέλος, τραγουδιούνται τα <<γυρίσματα>>. Είναι εύθυμα και πεταχτά λιανοτάγουδα, γρήγοροι ρυθμοί με αστεία και παιχνιδίσματα. Έχουν κεφάτα δίστιχα, χορικές εκτονώσεις με κεράσματα και τσουγκρίσματα.

Η γήρα μες στο στάρι κι ο βίκος στη φακή

Κορίτσι φιλημένο, δεν κάνει προκοπή...

Πολλά τραγούδια είπαμε, καμιά σταλιά δεν ήπιαμε.

Δωσ' του να πάει κάτω, για να βρει η κορφή τον πάτο...

6. ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ

Είναι κρητικά τραγούδια, που αποτελούνται από ομοιοκατάληκτα δίστιχα ή τετράστιχα, σε καθιστικούς ή χορευτικούς σκοπούς. Είναι διασκεδαστικά, ερωτικά, παινευτικά ή περιπαιχτικά.

Κάλλια 'χω εσένα να θωρώ

παρά διαμαντια να φορώ...

Κορίτσι μου, κορίτσι μου
που πήρες το χωριάτη
και βγάζει τα παπούτσια του
απάνω στο κρεβάτι...

7.ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΑ

Είναι θρηνητικά τραγούδια που αποτελούν φόρο στους νεκρούς. Έχουν οργανικό σκοπό, ελεύθερου ρυθμικού τύπου. Τα παίζουν εναλλάξ το κλαρίνο και το λαγούτο και μ' αυτά κατά κανόνα αρχίζει η διασκέδαση.

8. ΠΑΤΙΝΑΔΕΣ

Οι πατινάδες δεν είναι καθιστικά τραγούδια αλλά ούτε και χορευτικά. Είναι τραγούδια της αγάπης, τραγουδισμένα από σπίτι σε σπίτι, στους δρόμους του χωριού, με συνοδεία οργάνων.

Σήμερα γάμος γίνεται, σ' ωραίο περιβόλι,
σήμερα αποχωρίζεται η μάνα από την κόρη...

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Η λαϊκή οργανική μουσική με την ποικιλία των μουσικών οργάνων, αποτελεί, όπως είναι γνωστό, σπουδαίο μέρος του παραδοσιακού πολιτισμού του λαού. Δεν είναι δυνατό να εξετασθεί η δημοτική μας μουσική χωρίς να μελετηθούν αντιστοίχως και τα μουσικά μας όργανα με τα οποία εκφράζεται ο λαός, είτε συνοδεύοντας τα τραγούδια στις διάφορες κοινωνικές του εκδηλώσεις, είτε χορεύοντας τους τόσο πολλούς και ποικίλους χορούς.

Κατά το παρελθόν ο οργανοπαίχτης ήταν συνήθως και ο κατασκευαστής του οργάνου του. Γνώριζε όλα τα μυστικά της κατασκευής του και έβαζε σε αυτό τη σφραγίδα της προσωπικότητάς του. Το όργανο το μάθαιναν με τ' αυτί. Σήμερα, οι νέοι αγοράζουν το βιομηχανοποιημένο όργανό τους και προσπαθούν να αποκτήσουν στοιχεια μουσικών γνώσεων (σολφεζ,θεωρία μουσικής), για να μπορούν να μαθαίνοουν τα νέα κομμάτια της μόδας.

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

Α. Αερόφωνα

1.ΦΛΟΓΕΡΕΣ ΚΙ ΣΟΥΡΑΥΛΙΑ

Η φλογέρα δεν είναι ένα μουσικό όργανο που επιτρέπει στον τσοπάνο να εκφράζει τα συναισθήματά του, σαν μοναδικό ψυχαγωγικό μέσο, μα είναι ακόμα αναπόσπαστο σύνεργό του στη δουλειά του, γιατί μ' αυτή διευθύνει το κοπάδι του λαλώντας ειδικό κάθε φορά σκοπό, ανάλογα με το τί επιζητεί δηλ. να σκαρίσει ή να σταλιάσει τα ζα του. Με τη λέξη φλογέρα ο τσοπάνος εννοεί γενικά όλα τα είδη των αυλών, όπως το καλάμι, τη νταρβίρα, τη βαρβάγκα, τη μαντούρα,τη τζαμάρα κ.α. Η διαφορά, μεταξύ τους έγκειται στο μήκος, καθώς και στη διάμετρο του σωλήνα.

2. Η ΓΚΑΙΝΤΑ



Η γκάιντα είναι τυπος τσαμπούνας. Η διαφορά προέρχεται από τα δύο μπιμπίκια που εδώ είναι τοποθετημένα μακριά το ένα από το άλλο και ο ασκός με τον οποίο κατασκευάζεται η γκάιντα είναι μεγαλύτερος από της τσαμπούνας.



3. ΖΟΥΡΝΑΔΕΣ


Στην Ελλάδα συναντούμε τρία μεγέθη του οργάνου αυτού το ζουρνά, μήκους 20 εκ, την πίπιζα, μήκους 32 εκ και την καραμούζα, μήκους 60 εκ. Οι ζουρνάδες κατασκευάζονται από σκληρό και στεγνό ξύλο καρυδιάς ή οξυάς.


4. Η ΤΣΑΜΠΟΥΝΑ


Η τσαμπούνα είναι κατ' εξοχήν ποιμενικό όργανο, διαδεδομένο προ παντός στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα, στα νησιά του Αιγαίου και λιγότερο στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Τσαμπούνια λένε και τα δύο μικρά καλάμια, τα μπιμπίκια, που παράγουν τον ήχο. Τα μπιμπίκια είναι τοποθετημένα σ' ένα τουλούμι κατασκευασμένο από κατσικοτόμαρο. Η τσαμπούνα είναι γνωστή με διάφορες ονομασίες ανάλογα με τον τόπο όπως ασκί, τσαμπουνοφύλακας, τσαμπουνάσκιο, ζαμπούνια, ασκομπαντούρα κ.α.


5. ΤΟ ΚΛΑΡΙΝΟ

Το κλαρίνο ήρθε στην Ελλάδα από την Ευρώπη στα μέσα του περασμέου αιώνα, μέσω των φιλαρμονικών συγκροτημάτων. Οι πρώτοι κλαριτζήδες μεταπήδησαν στο κλαρίνο από το ζουρνά ή την καραμούζα. Άλλοι πάλι από την φλογέρα έμαθαν πίπιζα και κατόπιν κλαρίνο.

Β. ΧΟΡΔΟΦΩΝΑ

1. ΛΥΡΑ




Η κρητική λύρα κατασκευάζεται από μονοκόμματο ξύλο αγριελιάς, οξυάς ή δάφνης κι ακόμα από μουριάς. Έχει τρεις χορδές ή και τέσσερις.

Η λύρα της Θράκης είναι επίσης τρίχορδη αλλά είναι λίγο πιο πλατιά από τη λύρα της Κρήτης. Κατασκευάζεται από καρυδιά ή μουριά.



Η λύρα του Πόντου, ο κεμεντζές , διαφέρει από την κρητική λύρα. Είναι στενόμακρη και κατασκευάζεται από ξύλο πεύκου ή κισσού και το δοξάρι από ξύλο ελιάς.

2.ΒΙΟΛΙ





Το βιολί το εξετάζουμε λαικό όργανο στα πλαίσια της λαογραφίας αφού από πολύ νωρίς υιοθετήθηκε από τον ελληνικό λαό σαν βασιλιάς των μουσικών οργάνων.








3. ΛΑΟΥΤΟ



Το λαούτο είναι κατ' εξοχήν όργανο συνοδείας και συγκαταλέγεται μεταξύ όλων των συνδυασμών των λαικών μουσικών συγκροτημάτων, τόσο στην Ηπειρωτική Ελλάδα όσο και στα νησιά.









4. ΟΥΤΙ




Το ούτι είναι πολύ διαδεδομένο στην Ανατολική Θράκη. Μοιάζει με το λαούτο αλλά δεν είναι όργανο συνοδείας, παίζει τη μελωδία.













5. ΣΑΝΤΟΥΡΙ


Το σαντούρι το συναντάμε σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδος.








6. ΚΑΝΟΝΑΚΙ


Είναι όργανο πολύ διαδεδομένο στη Μέση Ανατολή. Στην Ελλάδα έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Το συναντάμε σε ορισμένα μουσικά συγκροτήματα όπου συνήθως οι εκτελεστές είναι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και παίζουν ανατολικούς σκοπούς.


7. Το μπουζούκι, ο μπαγκλαμάς, ο ταμπουράς και η μαντόλα είναι λαικά όργανα που συναντάμε σ' αυτήν την κατηγορία.

Γ. ΚΡΟΥΣΤΑ

1. ΝΤΑΟΥΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΜΠΑΝΑ


Η ποικιλία των διαφόρων αυτών κρουστών οργάνων είναι μεγάλη. Κάθε τύπος διαφέρει τόσο σε μέγεθος όσο και σε σχήμα, καθώς και στην ύλη που είναι καμωμένος, γι'αυτό υπάρχουν διάφορα ονόματα, όπως νταούλι, τύμπανο, ταμπούρλο κ.τ.λ. Οι βάσεις είναι κατασκευασμένες από ξύλο ή μέταλλο και η μία ή οι δύο όψεις καλύπτονται από δέρματα ζώων. Το νταούλι κρούεται με μια ψιλή βέργα που κρατούν στο δεξί χέρι και με μια πολύ χοντρότερη που κρατούν στο αριστερό.

2. ΤΑΡΑΜΠΟΥΚΑ ΚΑΙ ΤΟΥΜΠΕΡΛΕΚΙΑ

Η ταραμπούκα είναι πήλινη στάμνα, ανοιχτή στο στόμιο και σκεπασμένη στον πάτο, που έχει αφαιρεθεί, με τεντωμένο δέρμα κατσίκας.


3. ΝΤΕΦΙΑ

Υπάρχουν διάφορα μεγέθη ντεφιών, από 20-40 εκ. Το σχήμα τους είναι σαν ένα κόσκινο, σκεπασμένο από τη μια μεριά με πετσί. Το ντέφι στην Ανατολική Μακεδονία λέγεται νταϊρές.


Δ. ΨΕΥΤΟ-ΟΡΓΑΝΑ

• Εκτός από τα γνωστά μουσικά όργανα, ο λαός μεταχειρίζεται για την ψυχαγωγία του, από έλλειψη πραγματικών οργάνων, και άλλα αντικείμενα, με τα οποία μιμείται τους ήχους διαφόρων οργάνων, όπως φύλλα δέντρων, λέπια ψαριών, χτένες, τσιγαρόχαρτο κ.α. Στην Ελλάδα υπάρχουν και σήμερα μερικοί μουσικοί που τοποθετώντας μεταξύ των χειλιών τους φύλλα απιδιάς, ακακίας, πορτοκαλιάς κ.α. κατορθώνουν να παίζουν διάφορους χορούς και τραγούδια μιμούμενοι τον ήχο του κλαρίνου.
• Στην Μυτιλήνη, από έλλειψη ταραμπούκας, μεταχειρίζονται έναν άδειο γκαζοτενεκέ.
• Οι πρόσφυγες της Καππαδοκίας, για να κρατούν το ρυθμό του χορού, μεταχειρίζονται δύο ξύλινα κουτάλια.
• Υπάρχουν άτομα που μιμούνται διάφορα όργανα με το σφύριγμα.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ κ. ΔΟΜΝΑ ΣΑΜΙΟΥ

Πριν δύο χρόνια είχα τη μεγάλη χαρά και τιμή να πάρω συνέντευξη από την κ. Δόμνα Σαμίου! Πραγματικά εκείνη την μέρα κατάλαβα την μεγάλη προσφορά της κ. Σαμίου στον τόπο μας. Έχει αφιερώσει τη ζωή της στη δημοτική μουσική και έχει προσφέρει ένα, ειλικρινά, αξιόλογο, τεράστιο έργο, που θα πρέπει όλοι μας να το διατηρήσουμε και να το διαδώσουμε.





1) κ.Σαμίου τι ήταν αυτό που σας έκανε να αχοληθείτε με τη δημοτική μουσική;


Εγώ ασχολήθηκα με αυτά γιατί μου άρεσε η βυζαντινή μουσική και οι εκκλησιαστικοί ύμνοι. Από παιδί πήγαινα στην εκκλησία με τον πατέρα μου και μου άρεσε αυτό που άκουγα χωρίς να ξέρω ακριβώς τι άκουγα. Σιγά-σιγά με το δάσκαλό μου το Σίμωνα Καρρά έμαθα πολλά τραγούδια και ξεκίνησα να τραγουδώ.


2) Γιατί σήμερα το δημοτικό τραγούδι δεν ακούγεται από την τηλεόραση;


Αυτό θέλει πολλή συζήτηση. Τα ιδιωτικά κανάλια και η κρατική τηλεόραση σπάνια βάζουν δημοτικά τραγούδια. Αλλά και στο ραδιόφωνο πολύ σπάνια θα ακούσετε τέτοια μουσική. Αυτό δεν εξαρτάται από εμάς τους μουσικούς ούτε από τον κόσμο αλλά από τους υπεύθυνους των καναλιών. Δυστυχώς σήμερα υπάρχει μία ξενομανία.


3) Πιστεύετε πως η παραδοσιακή μουσική θα έχει καλή πορεία στο μέλλον;



Λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης, άδειασαν τα χωριά μας και έτσι οι άνθρωποι άφησαν τα έθιμα τους . Τώρα ακούμε δημοτικά τραγούδια στις συναυλίες. Στα μουσικά Γυμνάσια και Λύκεια τα παιδιά μαθαίνουν βυζαντινή μουσική, βυζαντινά όργανα και τραγούδια. Έτσι λοιπόν υπάρχει μία αισιοδοξία από αυτά.



4) Έχετε δώσει πολλές συναυλίες. Ποια από ατές σας άρεσε περισσότερο;


Όλες τις συναυλίες που δίνω τις χαίρομαι. Στο Ηρώδειο ήταν πραγματικά για μένα ένα μεγάλο γεγονός. Στο Μέγαρο Μουσικής μου έκαναν ένα αφιέρωμα το 1998 και αυτή τη συναυλία την ηχογραφήσαμε και βγάλαμε ένα C.D. με τίτλο ''Δόμνα Σαμίου στο Μέγαρο Μουσικής''. Στο Νεστόριο, στο RIVER PARTY, έδωσα συναυλία με κοινό παιδιά από όλη την Ελλάδα. Έχω πάει στη Β. Αμερική, στις Η.Π.Α., στον Καναδά, στην Αυστραλία και σε όλη την Ευρώπη.


5) Μιλήστε μας για το σύλλογο που έχετε ιδρύσει.


Η δραστηριότητα του συλλόγου είναι να βγάζει τραγούδια όχι με επώνυμες εταιρίες αλλά αυτά που θέλω εγώ. Δίσκοι θεματικοί όπως Μικρασιάτικα, της ξενιτιάς, τα αποκριάτικα, του Πάσχα κ.λ.π. Πέρσυ έβγαλα τα τραγούδια της κυρα-Θάλασσας.



6) Πόσο ευκολο είναι για ένα παιδί να ασχοληθεί με τη μουσική σήμερα;


Ένα παιδί που θέλει να ασχοληθεί μπορεί να ακολουθήσει τα Μουσικά Γυμνάσια και τα Λύκεια. Επίσης μπορεί να πάει και στη σχολή του Σίμωνα Καρρά. Εγώ δίδασκα στο Μουσείο Λαικών οργάνων.

7) Θα ήθελα να κλείσουμε κάνοντας μια ευχή.


Ευχή, πρώτα απ' όλα υγεία για όλους τους ανθρώπους και δεύτερον ειρήνη και δικαιοσύνη σε όλον τον κόσμο.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ
κ. ΘΟΔΩΡΗ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟ
μουσικός, συνθέτης
(από το Πωγώνι της Ηπείρου)



1. Ποια τραγούδια ακούγονται στην περιοχή σας;

Διάφοροι σκοποί και τραγούδια. Κυρίως Πωγωνίσιοι συρτοί αργοί και γρήγοροι , σκοποί με σύνθετους ρυθμούς όπως η Πέρδικα, το Μπερατι, και λιγότερο τσάμικα και Ζαγορίσια.
Επίσης , μελωδίες στα τρία που ακούγονται όμως περισσότερο στην Θεσπρωτία.


2. Ποια μουσικά όργανα τα συνοδεύουν;

Κλαρίνο, βιολί, λαούτο και ντέφι, η κλασική δηλαδή σύνθεση ορχήστρας που
συναντάμε στην Ήπειρο τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια .
Τα τελευταία χρόνια συναντάμε και όργανα ηλεκτρικά όπως αρμόνιο,
ηλεκτρική κιθάρα και άλλα, που προδίδουν έναν κακώς νοούμενο μοντερνισμό.
Οι συνήθεις δηλαδή νεωτερισμοί με πρόσχημα την «εξέλιξη», που υιοθετούμε πάντα
με λάθος τρόπο, πιθηκίζοντας για οτιδήποτε «νέο». Aπό την άλλη στο όνομα της
αυθεντικότητας βλέπουμε το φαινόμενο της απόρριψης παρεμβάσεων (έτσι κι αλλιώς
γίνονται και θα γίνονται πάντα) δαιμονοποιοντας το «καινούργιο» (κυρίως από
ορισμένες τάξεις παραδοσιακοπληκτων «φωστήρων») φτάνοντας στα όρια της
δεισιδαιμονίας.


3. Ποιοι μουσικοί και τραγουδιστές από το τόπο σας ασχολήθηκαν με την παραδοσιακή μουσική;

Η Ήπειρος είχε και έχει παρά πολλούς και καλούς μουσικούς και τραγουδιστές. Κάποιοι από αυτούς παλαιότεροι και νεότεροι είναι ο Κιτσος Χαρισιαδης ,ο δάσκαλος του Πέτρου Χαλκιά και κορυφαίος κλαρινοπαιχτης Φιλλιπας Ρουντας, Γιωργος Μπραχοπουλος, η οικογένεια των Χαλιγγιανεων (Βαγγέλης, Θανάσης κ.λ.π) ο Ναπολέων Δάμος, ο Φιλλιπας Φιλιππίδης από την Κόνιτσα με τους γιους του Νίκο και Κώστα ,ο κορυφαίος λαουτιέρης Χριστοδουλος Ζουμπας ,ο Αχιλλέας Χαλκιάς, ο Αυγέρας Μπαος ,από το Μέτσοβο. Επιπλέον, ο Γρηγόρης Καψάλης, ο Βαγγέλης Σούκας ,ο «προπολεμικος» Νίκος Τζάρας από την Πρέβεζα ,η οικογένεια των Φακεων (Λάλος) , ο πολύ μεγάλος δεξιοτέχνης στο βιολί Πέτρος Χαλιγγιανης (Πετρεφ),καθως και ο Κέριμης επισης στο βιολι , οι Χαλκιάδες (Νίκος ,Φώτης ,Τάσος , Κυριάκος),ο Λάζαρος Ευθιμιου , ο Μανθος Σταυροπουλος στο ντέφι , ο Νίκος Ραρας από τα Τζουμερκα και άλλοι πολλοί άγνωστοι αλλά εξίσου σημαντικοί.

4. Υπάρχουν τώρα νέοι που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική;

Υπάρχουν, βεβαίως, πολλοί νέοι που ασχολούνται , με λιγότερα όμως ερεθίσματα καθώς και με μια σημαντική απώλεια από γενιά σε γενιά , του τοπικού ύφους και χρώματος που είχαν παλαιότεροι μουσικοί.
Αυτό νομίζω συμβαίνει λόγο της μη επαφής τους με τους τόπους που δημιουργήθηκαν αρχικά οι μουσικές αυτές και κυρίως λόγο της κακά οργανωμένης μουσικής παιδείας.
Μεγάλο ρόλο έχουν παίξει η έλλειψη βιωμάτων , η αστικοποίηση , και η γρήγορη και έτοιμη πληροφορία , που απομακρύνει από την βάσανο της προσπάθειας που καταβάλει κάποιος για να μάθει κάτι. Έτσι βλέπουμε περνώντας οι γενεές σιγά σιγά να απλοποιούνται, ακόμα και να χάνονται τα «παλιά» μουσικά «μοτίβα» .Οι βαθύτερες αιτίες είναι πολλές και σύνθετες και δεν νομίζω ότι υπάρχει λόγος να εκτεθούν περισσότερο στην σελίδα σου.



5. Εσείς πότε αρχίσατε να ασχολείσθε με την παράδοση;

Από τα 10 μου χρόνια ξεκίνησα να παίζω και να κατασκευάζω αρχικά φλογέρες, αργότερα πήρα στα χέρια μου ένα κλαρίνο και από την εφηβεία μπήκα στον επαγγελματικό χώρο
Είμαι αυτοδίδακτος μουσικός και προσπαθώ να παίζω περισσότερο με το συναίσθημα, τα βιώματα , την ψυχική διάθεση, την άμεση επαφή με τον ακροατή-θεατή και τις εικόνες που έχω μέσα μου απορρίπτοντας στοιχεία που οδηγούν σε σημερινού τύπου ψευδείς καταστάσεις οπτικοακουστικής μετάδοσης εντυπώσεων . Από δεκαεπταχρονος άρχισα την επαγγελματική μου ενασχόληση παίζοντας σε πολλά τοπικά παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα , πανηγύρια ,γάμους συναυλίες, κάνοντας προσωπική δισκογραφία , καθώς και πολλές τηλεοπτικές κα ραδιοφωνικές εκπομπές.
Έχω ταξιδέψει στο εξωτερικό πολλές φορές, παρουσιάζοντας την Ελληνική λαϊκή μουσική σε ξένο κοινό, αλλά και σε ομοεθνείς



6. Ποιο είναι το μέλλον της παραδοσιακής μουσικής κατά την γνώμη σας;

Πιστεύω ότι στο μέλλον θα διατηρηθεί η Ελληνική λαϊκή μουσική (αυτός ο όρος
νομίζω ταιριάζει καλύτερα από τον όρο «παραδοσιακή» που βάζει μάλλον τα πράγματα στο ράφι, με κίνδυνο μουσειακές προσεγγίσεις) αλλά δεν θα έχει την δύναμη να αναπτυχθεί περισσότερο για πολλούς λόγους συμπεριλαμβανομένης και της βλακείας που μας περιβάλει.

Subscribe Free
Add to my Page

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΑΠΟ ΚΑΤΑΞΙΩΜΕΝΟΥΣ ΜΟΥΣΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ
κ. ΝΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, μουσικός, συνθέτης και ερμηνευτής
(από Σχοινούσα Κυκλάδων)



Ποια τραγούδια ακούγονται στην περιοχή σας;

Σε όλα τα νησιά ακούγονται νησιώτικα τραγούδια. Με κάποιες εξαιρέσεις. Σε μερικά νησιά ακούγονται και τα λαϊκά και τα μοντέρνα, ελαφρά τραγούδια.




Ποια μουσικά όργανα τα συνοδεύουν;

Στις Κυκλάδες έχουμε την ζυγιά, που αποτελείται από το λαούτο και από το βιολί. Στα Δωδεκάννησα ακούγεται το σαντούρι, το λαούτο και το βιολί. Στο Βόρειο Ανατολικό Αιγαίο επικρατεί το σαντούρι, το βιολί, το κλαρίνο, το ούτι, το τουμπελέκι. Σε αυτήν την περιοχή δεν έχουμε το λαούτο. Πιο συγκεκριμένα στην Μυτιλήνη έχουμε την κιθάρα, το βιολί, το τουμπελέκι, τα πνευστά, τα χάλκινα. Ο κύριος λόγος που εμφανίζονται τα χάλκινα στην Μυτιλήνη είναι γιατί έχουν μείνει κάποια στοιχεια από τούρκικη μπάντα. Συνεχίζοντας πηγαίνουμε στην Σαμοθράκη όπου ξαναβλέπουμε την ζυγιά να κυριαρχεί. Τώρα, μπορούμε να βρεθούμε σε ένα πανηγύρι και να δούμε και αλλά όργανα, όπως αρμόνιο, κ.λ.π.



Ποιοι μουσικοί και τραγουδιστές από το τόπο σας ασχολήθηκαν με την παραδοσιακή μουσική;

Κάθε μέρος έχει πάρα πολλούς σημαντικούς μουσικούς και τραγουδιστές. Είναι άξιο να σημειωθεί ότι οι παλιοί μουσικοί για να μάθουν ένα όργανο θα έπρεπε να πάνε σε κάποιον πιο παλιό οργανοπαίκτη. Έτσι ώστε να μάθουνε κάποια βασικά κομμάτια, μεγάλους σκοπούς, για να παίξουν στα πανηγύρια. Σε αυτά τα πανηγύρια εκτός από τα νησιώτικα ακούγονταν και κάποια λαϊκά, σουξέ, εκείνης της εποχής.



Υπάρχουν τώρα νέοι που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική;

Βεβαίως και υπάρχουν νέοι που προσπαθούν να μάθουν και να παίξουν παραδοσιακά τραγούδια.



Εσείς πότε αρχίσατε ν’ ασχολείσθε με την παράδοση;

Έχω έξι γενιές παράδοση. Ο προπάππους έπαιζε λύρα, ο παππούς και ο πατέρας μου έπαιζε βιολί. Έτσι συνέχισα και εγώ την παράδοση. Σπούδασα στο Ωδείο Αθηνών και στο Εθνικό Ωδείο. Από 15 χρονών άρχισα να παίζω στην Δόρα Στράτου. Ασχολούμαι πάρα πολλά χρόνια με την καταγραφή παραδοσιακών τραγουδιών. Μια συλλογή από τέτοια τραγούδια είναι στο CD ‘Θαλασσινά περάσματα’ που συμμετέχει η Μαρίζα Κωχ. Επίσης έχω δημιουργήσει δύο δίσκους με τίτλους ‘Πέρασμα στην Αμοργό’(συμμετέχει η κ. Δόμνα Σαμίου) και ‘Πέρασμα στα Κύθηρα’, όπου καταγράφεται η μουσική παράδοση των περιοχών αυτών. Πολλά από τα τραγούδια μου έχουν γίνει πανελλήνιες επιτυχίες, όπως ‘Γιάντα να μην θέλεις γιάντα’ και το ‘Όπα όπα’. Έχω λάβει μέρος σε ένα διεθνές φεστιβάλ παραδοσιακής μουσικής, της UNESCO, όπου τιμήθηκα με το τρίτο βραβείο. Έχω διδάξει δημοτική μουσική στο UNIVERSITY OF SOYTHERN MAINE. Από το 1991, έχω ιδρύσει μια εταιρεία, την Κέρος. Ο σκοπός της ίδρυσής της είναι η πλήρης καταγραφή των παραδοσιακών μας τραγουδιών. Τέλος έχω δημιουργήσει την μουσική ομάδα Κέρος η οποία πραγματοποιεί πολλές συναυλίες σε όλη την Ελλάδα.




Ποιο είναι το μέλλον της παραδοσιακής μουσικής κατά την γνώμη σας;

Δεν είμαι τόσο αισιόδοξος για το μέλλον της μουσικής μας παράδοσης. Από την προφορικής μας αυτήν παράδοση θα μείνουν κάποια πράγματα, αλλά με μία άλλη μορφή, εν όψη της παγκοσμιοποίησης και τον πόλεμο που δέχεται η παραδοσιακή μας μουσική. Το μόνο αισιόδοξο είναι, ότι η μουσική μας παράδοση θα περάσει σε άλλα είδη μουσικής και από εκεί θα συνεχιστεί. Παρ’ όλα αυτά δεν θα είναι φανερή αυτή η αλλαγή, μόνο από ειδικούς. Θα υπάρχει κάποια συνέχεια, γιατί είναι νόμος, αλλά δεν θα είναι τόσο γνήσια. Η βυζαντινή μουσική, που αυτή είναι η μουσική μας, από τον 11ο αιώνα, έχει αρχίσει να εκφυλίζεται και όσο πάει εκφυλίζεται και περισσότερο. Πολλοί άνθρωποι έχουν βάλει την παραδοσιακή μας μουσική στα μουσεία, την παρουσιάζουν ως ένα μουσειακό είδος. Ουσιαστικά την έχουνε νεκρώσει. .Ελάχιστοι είναι εκείνοι που κρατάνε ζωντανή την παραδοσιακή μας μουσική, γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο. Θέλει πάρα πολύ γνώση και θα πρέπει κάποιος να έχει και κάποια βιώματα,. πράγμα που τα νέα παιδιά δεν έχουν.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ
Κ. ΚΩΣΤΑ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ
Μουσικό

Ένας από τους μεγαλύτερους λαουτιέρηδες της Ελλάδας.


1. Ποια τραγούδια ακούγονται στη Μακεδονία;

Στην Ανατολικά Μακεδονία συρτά. Ενώ στην Δυτική Μακεδονία ακούγονται πολλοί τοπικοί ρυθμοί, όπως Λεβέντικος, Μίρκα, Καστοριανός, Ράικο, Παρτάλος, Μιζαμικος, Κυρ Μαρία και ζουρνάδες. Στην Χαλκιδική ακούγονται καρσιλαμάδες και συρτοί επηρεασμένοι από τους πρόσφυγες της Μικρά Ασίας.

2. Ποια μουσικά όργανα τα συνοδεύουν;

Κλαρίνο, βιολί, λαούτο, κρουστά(νταούλι, τουμπερλέκι), ζουρνάς και χάλκινα όργανα(τρομπόνι, κορνέτα και σαξόφωνο).

3. Ποιοι μουσικοί από την Μακεδονία ασχολήθηκαν με την παραδοσιακή μουσική;

Από τους σημαντικότερους είναι: στο τραγούδι Νίτσα Τσίτρα, Ξανθίππη Καραθανάση, Γιώργος μπαγιώρκης και Δασκαλούδης. Στο κλαρίνο Μανώλης Παπαγεωργίου, Θανάση Σέρκος και Αντώνης Ζώρας. Στα κρουστά Γιώργος και Γιάννης Γευγελής. Επίσης Γευγελής Χρήστος και Βαγγέλης Ψαθάς (ζουρνάς), Γκιουλέκας Χρήστος βιολί.

4. Υπάρχουν νέοι που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική;

Υπάρχουν ειδικά στην Μακεδονία, γιατί ο τόπος χαρακτηρίζεται από ειδικά ακούσματα και οι ντόπιοι δεν ξεχνούν τα έθιμά τους.

5. Εσείς πότε αρχίσατε να ασχολείσθε με την παράδοση;

Ασχολούμαι με την παράδοση τα τελευταία 30 χρόνια. Το λαούτο το έμαθα από πολύ μικρός και μαζί με τον αδερφό μου που έπαιζε κλαρίνο είχαμε την δικά μας μουσικά κομπανία. Μέχρι το 1985 ήμουν μέλος της ορχήστρας στο θέατρο της Δόρας Στράτου. Μετά συνεργάστηκα με πολλούς μουσικούς και τραγουδιστές της παραδοσιακής μουσικής. Έλαβα μέρους σε πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και σε πολλές δισκογραφικές δουλειές

6. Ποιο είναι το μέλλον της παραδοσιακής μουσικής κατά την γνώμη σας;

Θα θελα να πιστεύω ότι η παραδοσιακή μουσική θα συνεχίσει να υπάρχει μια και είναι γέννημα του λαού μας, του ΄΄ίδιου μας του εαυτού και μας εκφράζει.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ
κ.ΒΑΓΓΕΛΗ ΔΗΜΟΥΔΗ
μουσικός και ερμηνευτής
( από Καρωτή Θράκης )

1. Ποια τραγούδια ακούγονται στην περιοχή σας;

Περισσότερο τραγούδια της χαράς, του γάμου του γλεντιού σε ρυθμό 6/8 , ζωναράδικα.


2. Ποια μουσικά όργανα συνοδεύουν;

Πρώτα γκάιντα , νταούλι, τουμπερλέκι, νταιρές, καβάλι και λύρα θρακιώτικη που αντικαταστάθηκε από το βιολί. Μετά κλαρίνο, ούτι, λαούτο, τουμπερλέκι.



3. Ποιοι μουσικοί και τραγουδιστές από τον τόπο σας ασχολήθηκαν με την παραδοσιακή μουσική;

Ο Χρόνης Αϊδονίδης , Καριοφύλλης ΔοΪτσίδης με τις κόρες του Θεοπούλα και Λαμπριάννα, και ο Μπουζαμάνης .


4. Υπάρχουν τώρα νέοι που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική;

Υπάρχουν και ασχολούνται σήμερα σε γάμους , γιορτές και πανηγύρια


5. Εσείς πότε αρχίσατε να ασχολείστε με την παράδοση;

Από το 1972 ως χορευτής στο θέατρο της Δώρα Στράτου και παρέμεινα πολλά χρόνια χοροδιδάσκαλος και στη συνέχεια ως μουσικός ούτι και τραγουδιστής. Το 1979 ηχογράφησα δίσκο με τραγούδια της ανατολικής Ρωμυλίας για το θέατρο. Από το 1983 παίζοντας ούτι οι παρουσίες και οι συναυλίες , οι τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές με κυρίως συνεργάτες πατριώτες , Καριοφύλη ΔοΪτσίδη και Χρόνη Αϊδονίδη, άρχισαν να πληθαίνουν. Έχω ταξιδέψει πολλές φορές στο εξωτερικό με πολλούς μουσικούς.



6. Ποιο είναι το μέλλον της παραδοσιακής μουσικής κατά τη γνώμη σας;

Σιγά σιγά με κάποιες νέες επιρροές χωρίς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής θα ακούγονται τα δημοτικά μας τραγούδια